Outlooks of Using Small Extracellular Vesicles as a Transport Vehicle through the Blood–Brain Barrier
- Авторлар: Khaspekov L.G.1, Yakovlev A.A.2,3
- 
							Мекемелер: 
							- Research Center of Neurology
- Institute of Higher Nervous Activity and Neurophysiology RAS
- Scientific and Practical Psychoneurological Center named after Z.P. Solovy’ov DZM
 
- Шығарылым: Том 40, № 1 (2023)
- Беттер: 3-12
- Бөлім: Review Articles
- URL: https://cardiosomatics.ru/1027-8133/article/view/653951
- DOI: https://doi.org/10.31857/S1027813323010089
- EDN: https://elibrary.ru/DUIRZW
- ID: 653951
Дәйексөз келтіру
Аннотация
The review summarizes the results of recent studies on the mechanisms mediating the crossing by small extracellular vesicles through blood-brain barrier (BBB). The kinds of vesicular transport through the BBB, including receptor-mediated and adsorptive-mediated transcytosis, are considered. The possibilities of optimizing the penetration of vesicles into the parenchyma of the brain through the BBB are shown.
Авторлар туралы
L. Khaspekov
Research Center of Neurology
														Email: nchjournal@gmail.com
				                					                																			                												                								Russia, Moscow						
A. Yakovlev
Institute of Higher Nervous Activity and Neurophysiology RAS; Scientific and Practical Psychoneurological Center named after Z.P. Solovy’ov DZM
														Email: nchjournal@gmail.com
				                					                																			                												                								Russia, Moscow; Russia, Moscow						
Әдебиет тізімі
- Busatto S., Morad G., Guo P., Moses M.A. // FASEB Bioadv. 2021. V. 3. P. 665–675.
- Théry C., Witwer K.W., Aikawa E., Alcaraz M.J., Anderson J.D., Andriantsitohaina R., Antoniou A., Arab T., Archer F., Atkin-Smith G.K. et al. // J. Extracell. Ves. 2018. V. 7. № 1. 1535750
- Kapogiannis D., Mustapic M., Shardell M.D., Berkowitz S.T., Diehl T.C., Spangler R.D., Tran J., Lazaropoulos M.P., Chawla S., Gulyani S. // JAMA Neurology. 2019. V. 76. № 11. P. 1340–1351.
- Mustapic M., Eitan E., Werner J.K., Berkowitz S.T., Lazaropoulos M.P., Tran J., Goetzl E.J., Kapogiannis D. // Front. Neurosci. 2017. V. 11. 278.
- Winston C.N., Goetzl E.J., Akers J.C., Carter B.S., Rockenstein E.M., Galasko D., Masliah E., Rissman R.A. // Alzheimer’s and Dementia: Diagnosis, Assessment and Disease Monitoring. 2016. V. 3. P. 63–72.
- Goetzl E.J., Kapogiannis D., Schwartz J.B., Lobach I.V., Goetzl L., Abner E.L., Jicha G.A., Karydas A.M., Boxer A., Miller B.L. // FASEB J. 2016. V. 30. № 12. P. 4141–4148.
- Fiandaca M.S., Kapogiannis D., Mapstone M., Boxer A., Eitan E., Schwartz J.B., Abner E.L., Petersen R.C., Federoff H.J., Miller B.L. // Alzheimer’s Dem. 2015. V. 11. № 6. P. 600–607.
- Ardashirova N.S., Fedotova E.Yu., Illarioshkin S.N. // Neurochem. J. 2020. V. 14. № 2. P. 127-132.
- Shi M., Liu C., Cook T.J., Bullock K.M., Zhao Y., Ginghina C., Li Y., Aro P., Dator R., He C. // Acta Neuropath. 2014. V. 128. № 5. P. 639–650.
- Shi M., Kovac A., Korff A., Cook T.J., Ginghina C., Bullock K.M., Yang L., Stewart T., Zheng D., Aro P. // Alzheimer’s & Dementia. 2016. V. 12. № 11. P. 1125–1131.
- Hamlett E.D., Goetzl E.J., Ledreux A., Vasilevko V., Boger H.A., LaRosa A., Clark D., Carroll S.L., Carmona-Iragui M., Fortea J. // Alzheimer’s & Dementia. 2017. V. 13. № 5. P. 541–549.
- Sproviero D., la Salvia S., Giannini M., Crippa V., Gagliardi S., Bernuzzi S., Diamanti L., Ceroni M., Pansarasa O., Poletti A. // Front. Neurosci. 2018. V. 12. 487.
- Ivanova M.V., Chekanova E.O., Belugin B.V., Dolzhikova I.V, Tutykhina I.L., Zakharova M.N. // Neurochem. J. 2020. V. 14. № 3. P. 321–327.
- Martinez B., Peplow P.V. // Neural Regeneration Res. 2020. V. 15. № 4. P. 606–619.
- Mycko M.P., Baranzini S.E. // Mult. Sclerosis J. 2020. V. 26. № 5. P. 599–604.
- Ebrahimkhani S., Beadnall H.N., Wang C., Suter C.M., Barnett M.H., Buckland M.E., Vafaee F. // Mol. Neurobiol. 2020. V. 57. № 2. P. 1245–1258.
- Xin H., Wang F., Li Y., Lu Q.-E., Cheung W.L., Zhang Y., Zhang Z.G., Chopp M. // Cell Transpl. 2017. V. 26. № 2. P. 243–257.
- Chen Y., Song Y., Huang J., Qu M., Zhang Y., Geng J., Zhang Z., Liu J., Yang G.-Y. // Front. Neurol. 2017. V. 8. 57.
- Song Y., Li Z., He T., Qu M., Jiang L., Li W., Shi X., Pan J., Zhang L., Wang Y. // Theranostics. 2019. V. 9. № 10. P. 2910–2923.
- Yakovlev A.A. // Neurochem. J. 2022. V. 16. № 2. P. 121–129.
- Choi J., Kim S.Y., Kim H., Lim B.C., Hwang H., Chae J.H., Kim K.J., Oh S., Kim E.Y., Shin J.-S. // BMC Neurol. 2020. V. 20. № 1. P. 85.
- Kumar S., Vijayan M., Bhatti J.S., Reddy P.H. // Prog. Mol. Biol. Transl. Sci. 2017. 146:47-94.
- Nasca C., Dobbin J., Bigio B., Watson K., de Angelis P., Kautz M., Cochran A., Mathé A.A., Kocsis J.H., Lee F.S. // Mol. Psychiatry. 2021. V. 26. № 9. P. 5140–5149.
- Gruzdev S.K., Yakovlev A.A., Druzhkova T.A., Guekht A.B., Gulyaeva N.V. // Cell. Mol. Neurobiol. 2019. V. 39. № 6. P. 729–750
- Yakovlev A.A., Druzhkova T.A., Nikolaev R.V., Kuznetsova V.E., Gruzdev S.K., Guekht A.B., Gulyaeva N.V. // Neurochem. J. 2019. V. 13. № 4. P. 385–390.
- Ceylan D., Tufekci K.U., Keskinoglu P., Genc S., Ozerdem A. // J. Affect. Dis. 2020. V. 262. P. 99–107.
- Amoah S.K., Rodriguez B.A., Logothetis C.N., Chander P., Sellgren C.M., Weick J.P., Sheridan S.D., Jantzie L.L., Webster M.J., Mellios N. // Neuropsychopharmacology. 2020. V. 45. № 4. P. 656–665.
- Ma Y., Li C., Huang Y., Wang Y., Xia X., Zheng J.C. // Cell Comm. Signal. 2019. V. 17. № 1. 96.
- Sharma G., Modgil A., Layek B., Arora K., Sun C., Law B., Singh J. // J. Control. Release. 2013. V. 167. № 1. P. 1–10.
- Gómez-Molina C., Sandoval M., Henzi R., Ramírez J.P., Varas-Godoy M., Luarte A., Lafourcade C.A., Lopez-Verrilli A., Smalla K.H., Kaehne T. // Int. J. Neuropsychopharmacol. 2019. V. 22. № 3. P. 232–246
- Belhadj Z., He B., Deng H., Song S., Zhang H., Wang X., Dai W., Zhang Q. // J. Extracell. Ves. 2020. V. 9. № 1. 1806444.
- Kamerkar S., Lebleu V.S., Sugimoto H., Yang S., Ruivo C.F., Melo S.A., Lee J.J., Kalluri R. // Nature. 2017. V. 546. № 7659. P. 498–503
- Shi M., Sheng L., Stewart T., Zabetian C.P., Zhang J. // Prog. Neurobiol. 2019. V. 175. P. 96–106.
- Banks W.A., Sharma P., Bullock K.M., Hansen K.M., Ludwig N., Whiteside T.L. // Int. J. Mol. Sci. 2020. V. 21. № 12. P. 1–21.
- Tkach M., Théry C. // Cell. 2016. V. 164. № 6. P. 1226–1232.
- Patil S.M., Sawant S.S., Kunda N.K. // Eur. J. Pharm. Biopharm. 2020. V. 154. P. 259–269.
- Heidarzadeh M., Gürsoy-Özdemir Y., Kaya M., Eslami Abriz A., Zarebkohan A., Rahbarghazi R., Sokullu E. // Cell Biosci. 2021. V. 11. № 1. 142.
- Dardet J.P., Serrano N., András I.E., Toborek M. // Front. Drug Deliv. 2022. V. 2.
- Kalluri R., LeBleu V.S. // Science. 2020. V. 367. № 6478. eaau6977.
- Matsumoto J., Stewart T., Banks W.A., Zhang J. // Curr. Pharm. Des. 2017. V. 23. № 40. P. 6206–6214.
- Tian T., Zhu Y.-L., Hu F.-H., Wang Y.-Y., Huang N.-P., Xiao Z.-D. // J. Cell. Physiol. 2013. V. 228. № 7. P. 1487–1495.
- Toth A.E., Holst M.R., Nielsen M.S. // Curr. Pharm. Des. 2020. V. 26. № 13. P. 1405–1416.
- Haqqani A.S., Thom G., Burrell M., Delaney C.E., Brunette E., Baumann E., Sodja C., Jezierski A., Webster C., Stanimirovic D.B. // J. Neurochem. 2018. V. 146. № 6. P. 735–752.
- Patel M.M., Patel B.M. // CNS Drugs. 2017. V. 31. № 2. P. 109–133.
- Banks W.A., Sharma P., Bullock K.M., Hansen K.M., Ludwig N., Whiteside T.L. // Int. J. Mol. Sci. 2020. V. 21. № 12. P. 1–21.
- Saint-Pol J., Gosselet F., Duban-Deweer S., Pottiez G., Karamanos Y. // Cells. 2020. V. 9. № 4. 851.
- Krämer-Albers E.-M., Bretz N., Tenzer S., Winterstein C., Möbius W., Berger H., Nave K.-A., Schild H., Trotter J. // Proteomics Clin. Appl. 2007. V. 1. № 11. P. 1446–1461.
- Wang G., Dinkins M., He Q., Zhu G., Poirier C., Campbell A., Mayer-Proschel M., Bieberich E. // J. Biol. Chem. 2012. V. 287. № 25. P. 21384–21395.
- Xin H., Li Y., Buller B., Katakowski M., Zhang Y., Wang X., Shang X., Zhang Z.G., Chopp M. // Stem Cells. 2012. V. 30. № 7. P. 1556–1564.
- Zhang Y., Kim M.S., Jia B., Yan J., Zuniga-Hertz J.P., Han C., Cai D. // Nature. 2017. V. 548. № 7665. P. 52–57.
- Fitzner D., Schnaars M., van Rossum D., Krishnamoorthy G., Dibaj P., Bakhti M., Regen T., Hanisch U.-K., Simons M. // J. Cell Sci. 2011. V. 124. № 3. P. 447–458.
- Frühbeis C., Fröhlich D., Kuo W.P., Amphornrat J., Thilemann S., Saab A.S., Kirchhoff F., Möbius W., Goebbels S., Nave K.-A. // PLoS Biol. 2013. V. 11. № 7. e1001604.
- Morel L., Regan M., Higashimori H., Ng S.K., Esau C., Vidensky S., Rothstein J., Yang Y. // J. Biol. Chemistry. 2013. V. 288. № 10. P. 7105–7116.
- Frühbeis C., Fröhlich D., Kuo W.P., Krämer-Albers E.-M. // Front. Cell. Neurosci. 2013. V. 7. 182.
- Budnik V., Ruiz-Cañada C., Wendler F. // Nat. Rev. Neurosci. 2016. V. 17. № 3. P. 160–172.
- Fitzner D., Schnaars M., van Rossum D., Krishnamoorthy G., Dibaj P., Bakhti M., Regen T., Hanisch U.-K., Simons M. // J. Cell Sci. 2011. V. 124. № 3. P. 447–458.
- Budnik V., Ruiz-Cañada C., Wendler F. // Nat. Rev. Neurosci. 2016. V. 17. № 3. P. 160–172.
- Fauré J., Lachenal G., Court M., Hirrlinger J., Chatellard-Causse C., Blot B., Grange J., Schoehn G., Goldberg Y., Boyer V. // Mol. Cell. Neurosci. 2006. V. 31. № 4. P. 642–648.
- Zhang J., Li S., Li L., Li M., Guo C., Yao J., Mi S. // Genom. Proteom. Bioinform. 2015. V. 13. № 1. P. 17–24.
- Shetgaonkar G.G., Marques S.M., DCruz C.E.M., Vibhavari R.J.A., Kumar L., Shirodkar R.K. // Drug Deliv. Transl. Res. 2022. V. 12. № 5. P. 1047–1079.
- Qu M., Lin Q., Huang L., Fu Y., Wang L., He S., Fu Y., Yang S., Zhang Z., Zhang L. // J. Control. Release. 2018. V. 287. P. 156–166.
- Morad G., Carman C.V., Hagedorn E.J., Perlin J.R., Zon L.I., Mustafaoglu N., Park T.-E., Ingber D.E., Daisy C.C., Moses M.A. // ACS Nano. 2019. V. 13. № 12. P. 13853–13865.
- Pulgar V.M. // Front. Neurosci. 2019. V. 12. 1019
- Terstappen G.C., Meyer A.H., Bell R.D., Zhang W. // Nat. Rev. Drug Discov. 2021. V. 20. № 5. P. 362–383.
- Azarmi M., Maleki H., Nikkam N., Malekinejad H. // Int. J. Pharm. 2020. V. 586. 119582.
- Uchida Y., Ohtsuki S., Katsukura Y., Ikeda C., Suzuki T., Kamiie J., Terasaki T. // J. Neurochem. 2011. V. 117. № 2. P. 333–345.
- Zuchero Y.J.Y., Chen X., Bien-Ly N., Bumbaca D., Tong R.K., Gao X., Zhang S., Hoyte K., Luk W., Huntley M.A. // Neuron. 2016. V. 89. № 1. P. 70–82.
- Karatas H., Aktas Y., Gursoy-Ozdemir Y., Bodur E., Yemisci M., Caban S., Vural A., Pinarbasli O., Capan Y., Fernandez-Megia E. // J. Neurosci. 2009. V. 29. № 44. P. 13761–13769.
- Sonoda H., Morimoto H., Yoden E., Koshimura Y., Kinoshita M., Golovina G., Takagi H., Yamamoto R., Minami K., Mizoguchi A. // Mol. Ther. 2018. V. 26. № 5. P. 1366–1374.
- Spencer B.J., Verma I.M. // Proc Natl Acad Sci U S A. 2007. V. 104. № 18. P. 7594–7599.
- Wagner S., Zensi A., Wien S.L., Tschickardt S.E., Maier W., Vogel T., Worek F., Pietrzik C.U., Kreuter J., von Briesen H. // PLoS One. 2012. V. 7. № 3. e32568.
- Spencer B., Trinh I., Rockenstein E., Mante M., Florio J., Adame A., El-Agnaf O.M.A., Kim C., Masliah E., Rissman R.A. // Neurobiol. Dis. 2019. V. 127. P. 163–177.
- Zhang W., Liu Q.Y., Haqqani A.S., Leclerc S., Liu Z., Fauteux F., Baumann E., Delaney C.E., Ly D., Star A.T. // Fluids Barriers CNS. 2020. V. 17. № 1. 47.
- Pardridge W.M., Kang Y.-S., Buciak J.L., Yang J. // Pharm. Res. 1995. V. 12. № 6. P. 807–816.
- Boado R.J., Pardridge W.M. // Mol. Pharmaceutics. 2017. V. 14. № 4. P. 1271–1277.
- Pardridge W.M., Boado R.J., Giugliani R., Schmidt M. // BioDrugs. 2018. V. 32. № 2. P. 169–176.
- Feral C.C., Nishiya N., Fenczik C.A., Stuhlmann H., Slepak M., Ginsberg M.H. // Proc Natl Acad Sci U S A. 2005. V. 102. № 2. P. 355–360.
- Xie F., Xie F., Qin, Yuan, Tang, Zhang, Fan, Chen, Hai, Yao, et al. // Int. J. Nanomedicine. 2012. V. 7. P. 163–175.
- Guo Y., Zhang Y., Li J., Zheng Y., Lu Y., Jiang X., He X., Ma H., An S., Jiang C. // ACS Appl. Mater. Interfaces. 2015. V. 7. № 9. P. 5444–5453.
- Webb R.L., Kaiser E.E., Scoville S.L., Thompson T.A., Fatima S., Pandya C., Sriram K., Swetenburg R.L., Vaibhav K., Arbab A.S. // Transl. Stroke Res. 2018. V. 9. № 5. P. 530–539.
- Yang T., Martin P., Fogarty B., Brown A., Schurman K., Phipps R., Yin V.P., Lockman P., Bai S. // Pharm. Res. 2015. V. 32. № 6. P. 2003–2014.
- Record M., Subra C., Silvente-Poirot S., Poirot M. // Biochem. Pharmacol. 2011. V. 81. № 10. P. 1171–1182.
- Chen C.C., Liu L., Ma F., Wong C.W., Guo X.E., Chacko J.V., Farhoodi H.P., Zhang S.X., Zimak J., Ségaliny A. // Cell. Mol. Bioengineering. 2016. V. 9. № 4. P. 509–529.
- Yuan D., Zhao Y., Banks W.A., Bullock K.M., Haney M., Batrakova E., Kabanov A.V. // Biomaterials. 2017. V. 142. P. 1–12.
- Hu G.W., Li Q., Niu X., Hu B., Liu J., Zhou S.M., Guo S.C., Lang H.L., Zhang C.Q., Wang Y. // Stem Cell Res. Ther. 2015. V. 6. № 1. 10.
- Zhou W., Fong M.Y., Min Y., Somlo G., Liu L., Palomares M.R., Yu Y., Chow A., O’Connor S., Chin A.R. // Cancer Cell. 2014. V. 25. № 4. P. 501-515.
- Pivoraitė U., Jarmalavičiūtė A., Tunaitis V., Ramanauskaitė G., Vaitkuvienė A., Kašėta V., Biziulevičienė G., Venalis A., Pivoriūnas A. // Inflammation. 2015. V. 38. № 5. P. 1933–1941.
- Wardlaw J.M., Doubal F.N., Valdes-Hernandez M., Wang X., Chappell F.M., Shuler K., Armitage P.A., Carpenter T.C., Dennis M.S. // Stroke. 2013. V. 44. № 2. P. 525–527.
- Xu B., Zhang Y., Du X.-F., Li J., Zi H.-X., Bu J.-W., Yan Y., Han H., Du J.-L. // Cell Res. 2017. V. 27. № 7. P. 882–897.
- Haney M.J., Klyachko N.L., Zhao Y., Gupta R., Plotnikova E.G., He Z., Patel T., Piroyan A., Sokolsky M., Kabanov A.V. // J. Control. Release. 2015. V. 207. P. 18–30.
- Kim G., Kim M., Lee Y., Byun J.W., Hwang D.W., Lee M. // J. Control. Release. 2020. V. 317. P. 273–281.
- Liu Y., Fu N., Su J., Wang X., Li X. // BioMed Res. Int. 2019. V. 2019. 4273290.
- Cui G.-H., Wu J., Mou F.-F., Xie W.-H., Wang F.-B., Wang Q.-L., Fang J., Xu Y.-W., Dong Y.-R., Liu J.-R. // FASEB J. 2018. V. 32. № 2. P. 654–668.
- Xu M., Feng T., Liu B., Qiu F., Xu Y., Zhao Y., Zheng Y. // Theranostics. 2021. V. 11. № 18. P. 8926–8944.
- Choi H., Choi K., Kim D.-H., Oh B.-K., Yim H., Jo S., Choi C. // Pharmaceutics. 2022. V. 14. № 3. 672.
- Malekian F., Shamsian A., Kodam S.P., Ullah M. // J. Physiol. 2022. May 16. https://doi.org/10.1113/JP282799
- Alvarez-Erviti L., Seow Y., Yin H., Betts C., Lakhal S., Wood M.J.A. // Nat. Biotechnol. 2011. V. 29. № 4. P. 341–345.
- Salunkhe S., Dheeraj, Basak M., Chitkara D., Mittal A. // J. Control. Release. 2020. V. 326. P. 599–614.
- Gopalan D., Pandey A., Udupa N., Mutalik S. // J. Control. Release. 2020. V. 319. P. 183–200.
- Xu R., Greening D.W., Chen M., Rai A., Ji H., Takahashi N., Simpson R.J. // Proteomics. 2019. V. 19. № 8. e1900121.
- Khongkow M., Yata T., Boonrungsiman S., Ruktanonchai U.R., Graham D., Namdee K. // Sci. Rep. 2019. V. 9. № 1. 8278.
- Zhao C., Wang H., Xiong C., Liu Y. // Biochem. Biophys. Res. Commun. 2018. V. 502. № 3. P. 324–331.
- Jia G., Han Y., An Y., Ding Y., He C., Wang X., Tang Q. // Biomaterials. 2018. V. 178. P. 302–316.
- Tian T., Zhang H.X., He C.P., Fan S., Zhu Y.L., Qi C., Huang N.P., Xiao Z.D., Lu Z.H., Tannous B.A. // Biomaterials. 2018. V. 150. P. 137–149.
- Alyautdin R., Khalin I., Nafeeza M.I., Haron M.H., Kuznetsov D. // Int. J. Nanomedicine. 2014. V. 9. № 1. P. 795–811.
- El-Andaloussi S., Lee Y., Lakhal-Littleton S., Li J., Seow Y., Gardiner C., Alvarez-Erviti L., Sargent I.L., Wood M.J.A. // Nat. Prot. 2012. V. 7. № 12. P. 2112–2126.
 
				
			 
						 
					 
						 
						 
						

 
  
  
  Мақаланы E-mail арқылы жіберу
			Мақаланы E-mail арқылы жіберу  Ашық рұқсат
		                                Ашық рұқсат Рұқсат берілді
						Рұқсат берілді Рұқсат ақылы немесе тек жазылушылар үшін
		                                							Рұқсат ақылы немесе тек жазылушылар үшін
		                                					

